Yöneticilerin kar yönetimi ile ilgili tutumları ve İMKB'de bir uygulama

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ülkemiz literatürüne kâr yönetimi kavramını kazandırmak, İMKB'de işlem gören firmalar üzerinde uygulamalı bir çalışma yapmak ve gelecek araştırmalar için referans teşkil edebilecek karşılaştırmalı sonuçlar sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda 1992 - 1998 yılları arasında İMKB'de kesintisiz işlem gören ve mali kuruluşlar dışında kalan 90 firma ve 630 gözlem ile 1997 kriz döneminde kâr yönetimi uygulayan firmalar araştırılmıştır. Kâr manipülasyonun belirlenmesi için literatürde yaygın olarak kabul görmüş olan "Düzeltilmiş Jones Modeli" kullanılmıştır. Yapılan analitik ve istatistiksel analizler neticesinde 1997 yılı kârlarında bir önceki yıla göre önemli miktarda artış olan 12 firmanın kâr yönetimi faaliyetleri ile daha düşük kâr raporlama eğiliminde oldukları yönünde bulgular elde edilmiştir. Gelecekte yapılacak araştırmalara ışık tutması açısından, literatürde daha az tercih edilen "Oran Analizi Modeli" ile de kâr yönetimi faaliyetleri araştırılmıştır. Bu analiz çerçevesinde kullanılan bir takım oranların manipülasyonu belirlemede etkili olabileceğine ilişkin bulgulara ulaşılmıştır. Çalışma kapsamı genişletilerek 1994 krizi için de gerek Düzeltilmiş Jones Modeli" gerekse de "Oran Analizi Modeli" kullanılarak aynı firmalar için kâr yönetimi faaliyetleri araştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda 1997 krizinde kârlarını yöneten firmaların 1994 krizinde de benzer manipülatif hareketler içinde oldukları belirlenmiştir. Ayrıca kâr yönetimi yapan firmaların, manipülasyon yaptıkları yılın öncesi veya sonrasında ters yönlü manipülatif hareketler yaparak orta vadede manipülasyonun etkisini yok etmeye çalıştıklarına ilişkin bulgulara da ulaşılmıştır.