Abstract:
Dünyadaki ve Türkiye’deki gelişmeler, kurumsal yönetim kavramına artan bir
ilgi yaratmaktadır. Sahiplik ve kontrol ayrılığı nedeniyle ortaya çıkan temsil sorunu ve
temsil maliyetleri, kurumsal yönetimin çözüm bulmaya çalıştığı temel sorundur.
Kurumsal yönetim hissedarlar, yönetim ve yönetim kurulu arasındaki ilişkileri,
yetki ve sorumlulukları belirleyen mekanizmalar bütünüdür. Amacı, firma içindekiler
ile dışarıdakiler arasındaki çıkar çatışmalarından kaynaklanan temsil maliyetlerini
minimize etmektir. Temsil maliyetlerinin minimize edilmesi ise, firmanın temel amacı
olan hissedar değerinin maksimizasyonuna katkıda bulunmaktadır.
Türkiye, içsel kurumsal yönetim sistemi olarak tanımlanmaktadır. Çapraz ve
piramitsel sahiplik ile yoğunlaşmış sahiplik yapısı oldukça belirgindir. Büyük
hissedarlar ve aileler halka açık şirketlerin yarısından fazlasının sahibidirler. Sermaye
piyasası yeterince gelişmiş değildir ve çok az sayıda şirket borsaya kayıtlıdır.
Farklı sistemlerde farklı kurumsal yönetim mekanizmaları etkin olabilmektedir.
Çalışmada bu mekanizmalar kısaca değerlendirildikten sonra, temettü politikaları
ayrıntılı olarak incelenmiş ve etkinliği tartışılmıştır.
Temettü ödemelerinin artması temsil maliyetlerini azaltırken, işlem maliyetlerini
artırmaktadır. Firmalar optimum temettü ödeme oranlarını, birbirine zıt hareket eden bu
iki maliyet unsuru temelinde belirlemektedirler. Optimum temettü ödeme oranı, temsil
maliyetleri ile işlem maliyetleri toplamını minimum kılan ödeme oranıdır.
Çalışmada, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasına kayıtlı şirketlerin temettü
politikaları, maliyet minimizasyonu yaklaşımına göre belirlenmeye çalışılmıştır. Temsil
maliyeti ve işlem maliyeti göstergeleri olan değişkenler ile temettü ödeme oranları
arasında beklenen yönde ilişkiler olup olmadığı, çoklu regresyon analizi ile test
edilmiştir.
Elde edilen bulgular, temettü politikalarının temsil maliyetleri ve işlem
maliyetlerinin bir fonksiyonu olduğunu göstermektedir. Temettüler temsil maliyetlerini
azaltmak için kullanılmakta, ancak bu işlem maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır.
Genel olarak temettü ödemeleri, temsil maliyetlerini azaltarak kurumsal yönetime katkı
sağlamaktadır.
