Temettü politikasının temsil maliyetleri üzerindeki etkisi ve kurumsal yönetime katkısı

Abstract

Dünyadaki ve Türkiye’deki gelişmeler, kurumsal yönetim kavramına artan bir ilgi yaratmaktadır. Sahiplik ve kontrol ayrılığı nedeniyle ortaya çıkan temsil sorunu ve temsil maliyetleri, kurumsal yönetimin çözüm bulmaya çalıştığı temel sorundur. Kurumsal yönetim hissedarlar, yönetim ve yönetim kurulu arasındaki ilişkileri, yetki ve sorumlulukları belirleyen mekanizmalar bütünüdür. Amacı, firma içindekiler ile dışarıdakiler arasındaki çıkar çatışmalarından kaynaklanan temsil maliyetlerini minimize etmektir. Temsil maliyetlerinin minimize edilmesi ise, firmanın temel amacı olan hissedar değerinin maksimizasyonuna katkıda bulunmaktadır. Türkiye, içsel kurumsal yönetim sistemi olarak tanımlanmaktadır. Çapraz ve piramitsel sahiplik ile yoğunlaşmış sahiplik yapısı oldukça belirgindir. Büyük hissedarlar ve aileler halka açık şirketlerin yarısından fazlasının sahibidirler. Sermaye piyasası yeterince gelişmiş değildir ve çok az sayıda şirket borsaya kayıtlıdır. Farklı sistemlerde farklı kurumsal yönetim mekanizmaları etkin olabilmektedir. Çalışmada bu mekanizmalar kısaca değerlendirildikten sonra, temettü politikaları ayrıntılı olarak incelenmiş ve etkinliği tartışılmıştır. Temettü ödemelerinin artması temsil maliyetlerini azaltırken, işlem maliyetlerini artırmaktadır. Firmalar optimum temettü ödeme oranlarını, birbirine zıt hareket eden bu iki maliyet unsuru temelinde belirlemektedirler. Optimum temettü ödeme oranı, temsil maliyetleri ile işlem maliyetleri toplamını minimum kılan ödeme oranıdır. Çalışmada, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasına kayıtlı şirketlerin temettü politikaları, maliyet minimizasyonu yaklaşımına göre belirlenmeye çalışılmıştır. Temsil maliyeti ve işlem maliyeti göstergeleri olan değişkenler ile temettü ödeme oranları arasında beklenen yönde ilişkiler olup olmadığı, çoklu regresyon analizi ile test edilmiştir. Elde edilen bulgular, temettü politikalarının temsil maliyetleri ve işlem maliyetlerinin bir fonksiyonu olduğunu göstermektedir. Temettüler temsil maliyetlerini azaltmak için kullanılmakta, ancak bu işlem maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır. Genel olarak temettü ödemeleri, temsil maliyetlerini azaltarak kurumsal yönetime katkı sağlamaktadır.