Özet:
Bu çalışmanın amacı, hisse senetlerinde riskin nasıl tahminleneceği ve hangi
etkenlerin riski belirlediği sorularına Türk Sermaye Piyasası’nda bir yanıt
bulabilmektir. Riskin nasıl tahminleneceği sorusunu yanıtlayabilmek amacıyla,
İMKB Ulusal–100 Fiyat Endeksi getiri değişkenliğini en iyi tahminleyen değişkenlik
modelleri Ocak 1991 - Aralık 2004 ve Mayıs 1996 - Aralık 2004 dönemleri olmak
üzere iki ayrı dönem için araştırılmıştır. Değişkenlik modellerinin performansları
dört ayrı kesit için iki ayrı istatistikî yönteme göre değerlendirilmiştir. Bunlardan ilki
hata istatistikleri, diğeri regresyon analizidir. Elde edilen bulgulara göre, hata
istatistiklerinde koşullu modellerin koşulsuzlara göre her kesitte ve her dönemde
üstün olduklarını söylemek mümkün değildir. Regresyon analizlerinde koşullu
modeller (GARCH, EGARCH ve TARCH) koşulsuzlara göre daha etkin ve tarafsız
tahminleyenler olarak bulunmuşlardır. Bu modellerin riski açıklayıcılık güçleri de
daha yüksektir; Mayıs 1996 – Aralık 2004 döneminde R2
en yüksek değerini % 29,1
ile TARCH Modeli’nde bulmuştur. Riski belirleyen faktörlerin araştırılması yine iki
ayrı dönem için yapılmış ve çalışmada çoklu regresyon analizleri kullanılmıştır.
İMKB aylık riskinin aylık faiz oranı, sanayi üretim endeksindeki aylık değişim, para
arzında beş ay önce meydana gelen değişim ve yabancı yatırımcı sahiplik oranının
bir ayda % 4’ten daha fazla değişmesinden etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu dört
etkenden faiz oranı ve yabancı yatırımcı sahiplik oranındaki % 4’ün üzerinde
gerçekleşen değişim, diğer iki değişkene göre risk üzerinde daha büyük bir etkiye
sahiptirler. Oluşturulan modelin riski açıklama gücü % 56,8’dir. En yüksek
açıklayıcılık gücüne sahip bir değişkenlik modelinin neredeyse iki katına yakın
açıklayıcılık gücüne sahip olan faiz oranı ve yabancı yatırımcı sahiplik oranının belli
bir oranda değişimi, İMKB’nin riskinin yabancı yatırımcıların sahipliklerinden
yüksek düzeyde etkilendiğini göstermektedir.
