Gelişmekte olan ülkelerde kentleşme ekonomik ve sosyal değişimin etkin bir eğilimi
olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal, ekonomik ve fiziksel katmanların tüm özgün
niteliklerinin bir araya gelmesiyle oluşan kentler, karmaşık ve insan faktörü nedeniylede
yaşayan, hareket eden organizmalardır.
Gelişme yönünde yapılan müdahaleler doğayı tüketerek yapay çevreye
dönüştürmektedir. Kent biçiminin -kent içi ulaşım teknolojisinin gelişimi koşutundakontrolsüz
biçimlenişi sonucu karşı karşıya kaldığı bu durum; nüfus-erişilebilirlik
ilişkisi, kentin (sıçramalar yapamadan) yayılması, kent içi toplu ulaşımın yetersizliği,
mesafeye bağımlı zaman-mekân ilişkisi vb. sorunlar yaratmaktadır.
Günümüzde kentlerin fiziksel yapısı çözümlenmeyi bekleyen diğer bir sorunu
oluşturmaktadır. Kendi içinde oldukça fazla takadan meydana gelen bu yapı genel
manada arazi kullanış ve makroform olarak ikiye ayrılabilir. Diğer bir ayrımda ise
makroform başlığı, sınırlar ve büyüklük bakımından değerlendirmeye alınmıştır.
Bu tez kapsamında ulaşım ve kent makroformunun etkileşimi, kavramsal ve tarihsel
açıdan karşılaştırmalı bir yöntemle ele alınarak, kent biçiminin yaya ölçeğinden
günümüz metropolüne kadar geçirdiği evreler çalışmada kuramsal örnekler eşliğinde
incelenmiştir. Teorik incelemenin ardından pratik olarak İstanbul’un Pendik İlçesi konu
edilmiştir. Pendik’in makroform gelişimi, kentte yer alan ulaşım yatırımları üzerinden
incelenmiş, kentin tarihi ve güncel haritaları kullanılarak, ulaşım ve makroform
dönüşümünün etkileşimi ortaya konulmuştur.
Yapılan değerlendirme ile kentin gelecek bazlı gelişme senaryoları ve planlanan yeni
yatırımların kent bütününü nasıl etkileyeceği yönünde Pendik’in stratejik planına katkı
sağlayacak verilere ulaşılmıştır.
Urbanization is an important consequence of social and economic change in developing
countries. Cities consist of social, economic and physical layers which have their unique
qualities. For this reason, they are very complex structures. Interventions which take
place to support the development is exhausting the nature and transforming it into an
artificial environment.
This situation which is a consequence of uncontrolled development of urban macroform
(along with under developed city transportation technology) creates problems such as
population accessibility, sprawling of the city (without any step changes), insufficient
mass transportation and time-space (location) relation dependency on distance.
Another issue facing the cities is the physical structure that comprised of a huge amount
of layers in itself. The physical structure is divided into macroform and landuse. In this
study, the physical structure has been examined as macroform and land use in general,
Additionally, the physical structure has been evaluated seperately in terms of its limit
sand size under the title of macroform.
Within the scope of this thesis, the interaction of transportation and urban macroform
has been discussed by a comparative method in conceptual and historical perspectives.
Phases of urban structure from pedestrian scale to current metropolis have been
examined with theoretical examples. After theoretical studies, Pendik district in İstanbul
has been practically examined. Macroform development in Pendik has been examined
through transportation investments and the interaction of transport and transformation
macroform has been presented by using historical and current maps of the city.
Based on the assessment made, some data that will contribute to the strategic plan of
Pendik have been reached such as; how future city transportation scenarios and the new
investment plans will affect the whole city.
