Hidroelektrik santraller için uygun çevresel akış metodolojilerinin belirlenmesi : Çoruh Havzası örneği

Abstract

Dünyada ve Türkiye’de, artan nüfus ve doğal kaynaklara artan talep, enerji tüketimi hızla arttırmıştır. Ancak artan enerji tüketimi beraberinde enerji tedariğinde ciddi sorunlar getirmiş ve tüketim-üretim dengesindeki açık ülkemizi enerji ithalatına bağımlı hale getirmiştir. Türkiye en kısa sürede enerji ithalatına bağımlılığı azaltmak amacıyla birincil enerji üretiminde yerel kaynakların kullanımına önem vermelidir. Bu bağlamda hidroelektrik kaynakların verimli kullanımı ön plana çıkmaktadır. Hidroelektrik Santraller (HES), tamamıyla yenilenebilir enerji üreterek iklim değişiminin önüne geçtiklerinden ve karbondioksit emisyonunu azalttıklarından, çevreye olumlu etkisi olan tesisler olarak görülmektedir. Fakat yine de ekosistem üzerinde bazı olumsuz etkileri bulunabilir. Önemli olan, söz konusu etkilerin ne derecede olacağı ve bunların ne oranda azaltılabileceğidir. Proje sahibinin optimum kâr elde etme hedefi ile doğal kaynakların korunması, zaman zaman birbirleriyle çelişen kavramlar olabilir. Bu çalışma kapsamında, temel olarak genel literatür taraması ile birlikte, HES’lerin işletme süresi boyunca bölgedeki su yaşamı üzerindeki etkileri ele alınmakta ve ayrıca dünya çapında kabul görmüş çevresel akış metodolojileri incelenmektedir. HES projeleri konusunda oldukça gündemde olan Çoruh Havzası bir inceleme örneği olarak ele alınmış ve bölgede baskın tür olan alabalıkların korunması amacıyla çevresel akış ihtiyacı bakımından uygulamalar değerlendirilmiştir.

The energy consuption has grown rapidly due to the increasing population and demand in natural resources both in Turkey and in the world. Ths rapid increase in the energy consumption brought up problems in the energy supply which caused Turkey to become dependent on energy import due to the unbalanced energy demand-supply chain. Turkey needs to boost use of natural resources in primary energy generation. In this regard, efficient use of hydroelectric resources should be underlined. Hydroelectric power plants (HEPPs) are considered environmentally posi-tive because they generate entirely renewable energy thus prevent further climate change and help reducing carbon dioxide emissions. However they may also have some adverse impacts on the ecosystem. The critical issue is to what extent the impact will be on the ecosystem or how these impacts can be mitigated. Profit optimization of the project owner and protecting the sustainability of the natural resources may sometimes conflict. Within the scope of this study impacts of HEPPs on the aquatic life are evaluated by mentioning globally accepted environmental flow methodologies. The ecological requirements of the aquatic habitat - mostly the important trout species in the Çoruh region - are evaluated as a case study and environmental flow requirements are investigated.