İstanbul’da işlev değişikliğine uğramış Mimar Sinan hamamları : Ortaköy hamamı örneği

Abstract

Hamamlar, yapısal ve mekansal olarak önemli ve kendine özgü niteliklere sahip yapılardır. Fakat çağdaş yaşamın değişen ve gelişen koşulları çerçevesinde özgün işlevleriyle varlıklarını sürdürmeleri zordur. Tarihe ışık tutan önemli mimari yapılar olan hamamlar, çağdaş gereksinimlere cevap verecek şekilde yeni işlevlerle topluma kazandırılmalıdır. İstanbul’un fethinden sonra bu şehirde birçok hamam yapısı inşa edilmiştir. Osmanlı devrinin en başarılı mimarı olan Mimar Sinan’ın da inşa ettiği pek çok hamam bulunmaktadır. Bu tez kapsamında yeniden işlevlendirilen Sinan hamamları, ağırlıklı olarak iç mekan özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Tezin birinci bölümünde, varolan problemin tanımı yapılmıştır. Bu doğrultuda amaç ve kapsam belirlenmiş ve kullanılan yöntemler anlatılmıştır. İkinci bölümde, kültür varlığı kavramı ve korunmasının gerekliliği üzerinde durulmuştur. Kültür varlıklarının çağdaş yaşamda yeni işlevlerle tekrar topluma kazandırılması ve bu bağlamda mevcudiyetlerini sürdürmesi irdelenmiştir. Üçüncü bölümde, hamam kavramından başlayarak tarihsel süreç anlatılmıştır. Sosyal yaşam içerisindeki yeri, mekan organizasyonları, iç mekan özellikleri, mimari elemanları ve kullanılan malzemeler irdelenmiştir. Bu çalışmalar ağırlıklı olarak Osmanlı Dönemi çerçevesinde incelenmiştir. Dördüncü bölümde, hamamlarda işlev değişimini etkileyen faktörler ve iç mekana etkileri çalışılmıştır. Çevresel, yapısal, teknik, mimari ve mekansal açılardan değerlendirilmeler yapılmıştır. Beşinci bölümde, İstanbul’da işlev değişikliğine uğramış Mimar Sinan yapıları belirlenmiş, iç mimarlık tasarımı bağlamında ne dereceye kadar korunabildiği ve kültürel miras olarak ikinci bölümde ortaya konan yaklaşımlar çerçevesinde irdelenmiştir. Altıncı bölümde, Ortaköy Hamamı örneğinde konu ayrıntılanmıştır. Tarihi, çevresi, konumu, mimari ve mekansal özellikleri incelenmiştir. Geçirdiği restorasyonlar, yeni işlevleri ve bu işlevlerin uygunluğu karşılaştırmacı yaklaşımlarla tartışılmıştır. Değişen işlevlerle ortaya çıkan iç mekanlar değerlendirilmiştir. Yedinci bölümde, sonuç ve değerlendirmeler yapılmıştır.

Public baths (hamam) are structural and spatial structures with significant and unique architectural qualities. However, sustaining their continuity and integrity due to the changes in the requirments and needs of centemporary life style becomes more difficult. This process of change leads to alter the original function in many of the cases, although they are the witnesses of history. Quite a member of public baths were constructed after İstanbul was conquered. Many of them were designed and constructed by Mimar Sinan, famous architect of Ottoman Era. This dissertation aims at evaluating refunctionel baths of Mimar Sinan. In the first chapter, the existing definition of the problem is set. According the purpose and scope defined and methods used are described. The concept of cultural property and framework of scientific conservation requirements are basicly reviewed in the second chapter. This approach points out the refunctioning principles according to the changing contemporary life style. Public baths, starting from the concept of the historical process is described in the third chapter. Its place in social life, space organization, interior features, architectural elements and materials used are discussed. These studies mainly been investigated in the framework of the Ottoman Period. Public bath and indoor factors affecting changes in the function of the effect has been studied in the fourth chapter. Environmental, structural, thecnical, architectural and spatial qualities have assessed. In the fifth chapter, in Istanbul Mimar Sinan undergone functional changes in the structure were determined and mainly interior views are given. Ortaköy Hamamı is chosen as the case study of this dissertation. The history, environment, location, architectural and spatial characteristics of Ortaköy Hamamı were studied. Undergone restorations, new functions and their impacts on the cultural values were discussed in a comperative layout. New interior qualities created by refunctioning evaluated and criticized according to the beforegiven information throughout the text. In the seventh chapter, the results and evaluations are made.