Neotenik Ve Metamorfozu İndüklenmiş Axolotl'Ların Kan Örneklerinde Dolaşımdaki Mirna Tespiti Ve Karekterizasyonu

Abstract

Rejenerasyon, canlı organizmanın organ ve dokularındaki hücreleri yenilemesi ve çeşitli nedenlerle kopan veya yaralanan vücut parçalarının yerine yenisini yapabilme özelliği olarak tanımlanır. Birçok hayvanın rejenerasyon kabiliyeti olmasına rağmen, bu kapasiteleri oldukça sınırlıdır ve doku düzeyinde kalmaktadır. Omurgalı hayvanlar arasında ikili yaşamlılar (amfibiler) yüksek bir yenilenme yeteneğine sahip canlılardır. Su semenderlerinden olan Axolotl?lar, larva ve erişkin yaşan döngülerinde ayaklarını, kuyruğunu, kalp de dahil olmak üzere iç organlarını, beyin ve omurilik dahil olmak üzere merkezi sinir sistemini rejenere edebilmektetedir. Axolotl?ların sahip olduğu yüksek yenilenme kapasitesi onları rejenerasyon ve kök hücre çalışmalarında önemli model organizmalardan yapmıştır. Rejenerasyon sırasında, hüce bölünmesi, hücre migrasyonu, hücre farklılaşması gibi olaylar gerçekleşir ve bu olaylar yüksek regülasyona ihtiyaç duyulan süreçlerdir. Bu süreçleri tetikleyen ve kontrol eden faktörleri tanımlamak, karakterize etmek ve bu faktörlerin fonksiyonlarını açıklamak yenilenmenin anlaşılması açısından hayati öneme sahiptir. Rejenere olabilen canlılarda yenilenebilmenin anlaşılması sayesinde rejenerasyon kapasitesi daha sınırlı olan canlılarda bunu tetikleyebilmek olasıdır. Bu bağlamda, rejenerasyonun kimi canlılarda daha büyük ölçekte gerçekleşmesini sağlayan epigenetik ve genetik farklılıkların anlaşılması araştırmacıların öncelikli çalışma alanlarındandır. Bu çalışmaların yoğunlaştığı bir alt başlık ise gen ifadesinin regülasyonu ve mikro RNA?lardır (miRNA). Gen ifadesini düzenlemekte görev alan miRNA?lar, hedef mesajcı RNA?lara (mRNA) bağlanarak onu destabilize ederler ve proteine dönüşmesini engellerler. Rejenerasyon sırasında kimi miRNA?ların miktarının arttığı görülmüş ve bu miRNA?ların hücre bölünmesini engelleyen (anti-proliferaitf) genlere bağlandığı gösterilmiştir. Bu regülasyon, yenilenmenin gerçekleşebilmesi açısından önem taşımaktadır. Canlılarda farklı genleri regüle etmekle görevli miRNA?lar ilgili dokularda üretilebildikleri gibi, hedef doku ve hücrelere dolaşım sistemi yoluyla taşınabilmektedirler. Vücut sıvısında bulunan/taşınan miRNA?lara dolaşımdaki miRNA?lar (circulating miRNA) denmektedir. Dolaşımdaki miRNA?lar memelilerde tespit edilmiş olmakla beraber amfibi sınıfında varlığı henüz gösterilmemiştir. Rejenerasyon yeteneği yüksek olan Amfibilerde yenilenmeyi gerçekleştirmek, yenilenme sırasında/ sonrasında kontrolsüz hücre bölünmesini engellemek gibi birçok potansiyel görevi olabilecek dolaşımdaki miRNA?ların varlığını göstermek, izolasyonunu ve karakterizasyonunu yapmak bu projenin ana hedefidir. Bu hedef doğrultusunda neotenik (suda yaşayan) Axolotl?lar yenilenebilme kapasitesi sınırlı olan metamorfik Axolotl?lara dönüştürülmüş ve neotenik Axolotl?lar ile metamorfik Axolotl?lardan kan örneği alınmıştır. Alınan kan örneğinde dolaşımdaki miRNA?lar araştırılmış, karşılaştırılmış ve bu miRNA?lararasından seçilmiş olan miRNA-hedef mRNA ilişkisi lusiferaz ışıması miktarı metodu ile Axolotl AL-1 hücrelerinde fonksiyonel olarak araştırılmıştır.