Bütünle¸sik˙I ¸sgücü ve Görev Çizelgeleme Problemleri

Abstract

Isgücü çizelgelemesi problemleri içerdigi teknik zorluklar ve gerçek hayata uygulanabilirligi itibariyle eniyileme alanında sıkça karsılasılan ve üzerine çalısılan problem türlerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Bu tip problemler, is kümesine ek olarak, bu islerin gerçeklestirilebilmesi için zaman ve kaynak yeterliligi gibi çesitli kısıtlar altında kullanılacak bir isgücü kümesini de içermektedir. Farklı niteliklere sahip çalısanların, farklı gereksinimlere sahip isleri gerçeklestirmek üzere ekipler halinde çalıstıgı bir problem örneginde ekiplerin is yükünün dengeli dagıtılması ve çalısanlar arasında verimli bir gruplama yapılması verimlilige olumlu katkıda bulunacaktır. Bu sebeple, çözüm asamasında nihai hedef operasyonel kısıtları ihlal etmeyen verimli bir isgücü atamasının yapılmasıdır. Yukarıda sözü edilen problemin bir benzer hali ile, farklı niteliklere sahip müfettislerin, farklı büyüklük ve niteliklere sahip banka subelerini denetlemek üzere gruplandıgı Finansal Denetim Çizelgelemesi Problemi'nde de karsılasılmaktadır. Söz konusu problemde çalısanlar belirli bir süre boyunca kurulan ekipler halinde farklı yerlerde bulunan subelerini denetleyeceklerdir. Bu baglamda ele aldıgımız problemde, isgücünün daha genel bir bakıs açısıyla islerin gerçeklestirilmesinde kullanılan bir kaynak olarak degerlendirerek, isgücü atama problemleri ile kaynak atama problemleri arasında benzetim kurmak mümkündür. Literatür irdelendiginde, kaynak kısıt ile birçok çizelgeleme problemi türünde karsılasılmaktadır. Oldukça yaygın bilinen çizelgeleme problemlerinden biri de birbirlerinden bagımsız makinelerin paralel hatlar üzerinde üretim yaptıgı Paralel Makineler Çizelgelenmesi Problemi'dir. Aktivite türlerinin ve makinelerin niteliklerinin degiskenlik arz ettigi durumda kaynak kısıtı devreye girmektedir. Bu baglamda, kurulan çalısma ekipleri ile makineler arasında benzerlik kuruldugunda, iki problemde de kaynakların verimli atanması problemi ortak bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Çizelgeleme problemlerini kaynakların çizelgelenmesine göre iki ayrı alt kategoride incelemek mümkündür. Turne bazlı Finansal Denetim Problemi'nde oldugu gibi kaynak atamasının planlama ufku boyunca sabit kaldıgı durumlar statik, degiskenlik gösterdigi durumlar ise dinamik, olarak adlandırılmaktadır. Bu çalısmada gelistirilen sezgisel yöntemler ile hem statik hem dinamik kaynak ataması için maksimum tamamlanma süresi (Cmax) için bir üst limit verilmesi hedeflenmistir. Önerilen algoritmalarının Paralel Makineler ve Finansal Denetim Çizelgelenmesi Problemleri için çalısırlıgı çesitli veri kümeleri üzerinde gösterilmistir. Ayrıca sütun türetme temelli bir yaklasım ile probleme kesin çözümün bulundugu yöntem gelistirilmis ve aktivite sürelerinin sabit varsayıldıgı durumun dısına çıkılarak, çalısan yetkinliginin aktivite süresi üzerine olan etkisi ele alınmıstır. Çalısmanın son asamasında kaynak atamasının dinamik oldugu durumlar incelenmistir.