Publication: Maktûl Mimarbaşı Mustafa Ağa
| dc.contributor.author | Ateş, Aysu | |
| dc.contributor.institution | Bahçeşehir Üniversitesi | |
| dc.date.accessioned | 2025-09-20T19:54:57Z | |
| dc.date.issued | 2023 | |
| dc.date.submitted | 06.12.2024 | |
| dc.description.abstract | XVII. yüzyılda Osmanlı siyasi yaşamında meydana gelen olumsuz gelişmeler, devletin idari ve yönetim mekanizmasının zarar görmesine neden olmuştur. Bu durum, mimarların siyasete olan ilgisinin artmasına ve zamanla saray entrikalarına katılmalarının yolunu açmıştır. Çağın mimarlarının sanatsal, teknik ve estetik yönleri yerine genellikle politik oyunlar içinde anılmaları, aynı zamanda Osmanlı mimarının değişen konumuna da işaret etmektedir. Mimar Mustafa Ağa, dönemin entrikalarının baş aktörlerinden Mimar Kasım Ağa ve -ağırlıkla Cinci Hoca olarak tanınan- Hüseyin Efendi gibi kişilerle dolaylı münasebetleri, defalarca mimarbaşılık görevinden azledilmesi ve sonunda Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa’nın düşmanlığını kazanarak katledilmesi dolayısıyla çağın en ilginç tarihi kişiliklerinden birisidir. Osmanlı mimarlarına dair yapılan çalışmalarda geri planda kalan Mimar Mustafa Ağa’nın entrikalarla dolu yaşamının ele alındığı bu çalışmada, mimarın görev süreleri belirlenmiş, ölüm tarihi ve nedeni tespit edilmiş, başmimarlığı döneminde İstanbul’da inşa edilen çeşitli türdeki mimari eserler ana hatlarıyla incelenmiştir. Bununla birlikte, Mustafa Ağa konusundaki birçok belirsizlik, Osmanlı arşiv belgelerine dayanılarak tartışılmıştır. Ağırlıkla Osmanlı arşiv belgeleri, kadı sicilleri ve Osmanlı tarihçilerinin eserlerine dayanılarak hazırlanan çalışmada, XVII. yüzyılın mimarlık ortamında, sanat ve siyaset ilişkisi çerçevesinde Mimar Mustafa Ağa’nın konumu belirlenmeye çalışılmıştır. | |
| dc.identifier.doi | 10.26650/sty.2023.1214046 | |
| dc.identifier.endpage | 114 | |
| dc.identifier.issn | 2717-6940 | |
| dc.identifier.issue | 32 | |
| dc.identifier.startpage | 89 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.14719/4460 | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.relation.journal | Sanat Tarihi Yıllığı | |
| dc.title | Maktûl Mimarbaşı Mustafa Ağa | |
| dc.type | Research Article | |
| dcterms.references | Afyoncu, Erhan ve Demir, Uğur. Turhan Sultan. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2016.,Afyoncu, Fatma. XVII. Yüzyılda Hassa Mimarları Ocağı. Ankara: Kültür Bakanlığı, 2001.,Akalın, Şahabettin. “Mi’mar Dalgıç Ahmed Paşa.” Tarih Dergisi 9 (1958): 71-80.,Arslantürk. H, Ahmet ve Kocaaslan, Murat. Dördüncü Mehmed Saltanatında İstanbul, Risâle-i Kürd Hatîb. İstanbul: Okur Akademi, 2014.,Ateş, Aysu. “17. Yüzyılda Hassa Mimarlar Ocağı’nın Arka Planı: Başmimar-Bâni-Yapı İlişkisi.” Doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2022.,Ateş, İbrahim (Hazırlayan). İstanbul Yeni Cami ve Hünkar Kasrı. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 1944.,Ayvansarâyî, Hüseyin Efendi ve Alî Sâtı Efendi, Süleymân Besim Efendi. Hadîkatü’l-Cevâmî‘ İstanbul Câmileri ve Diğer Dînî-Sivil Mi’mârî Yapılar. Hazırlayan Ahmet Nezih Galitekin. İstanbul: İşaret Yayınları, 2001.,Ayvansarayî, Hafız Hüseyin. Camilerimiz Ansiklopedisi (Hadikatü’l Cevâmi). Hazırlayan İhsan Terzi. II. Cilt. İstanbul: Tercüman Yayınları, 1987.,Ca’fer Efendi. Risâle-i Mi’mâriyye. Hazırlayan İ. Aydın Yüksel. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 2005.,Can, Selman. Bilinmeyen Aktörleri ve Olayları ile Son Dönem Osmanlı Mimarlığı. Erzurum: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2010.,Canatar, Mehmet (Hazırlayan). İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 1009-(1600). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 2004.,Cezar, Mustafa. Typical Commercial Buildings of the Ottoman Classsical Period and the Ottoman Construction System. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 1983.,Cezar, Mustafa. Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi Bey. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1971.,Çeçen, Kâzım. İstanbul’un Osmanlı Dönemi Suyolları. İstanbul: İSKİ Yayınları, 1999.,Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 1. Kitap: İstanbul - Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu. Hazırlayan Robert Dankoff, Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.,Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 3. Kitap: İstanbul - Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 305 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu. Hazırlayan Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.,Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 5. Kitap: İstanbul - Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 307 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu. Hazırlayan Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.,Hammer-Purgstall, Joseph Von, Osmanlı Devleti Tarihi. XI. Cilt. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1986).,İnalcık, Halil. Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar- II Tagayyür ve Fesâd (1603- 1656): Bozuluş ve Kargaşa Dönemi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.,İstanbul Su Külliyâtı Vakıf Su Defterleri Hatt-ı Hümâyûn (1577-1804), I. Cilt. İstanbul: Büyükşehir Belediyesi İstanbul Araştırmaları Merkezi İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, 1997.,Karaçay Türkal, Nazire. “Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa Zeyl-İ Fezleke (1065-22 Ca.1106 / 1654-7 Şubat 1695).” Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2012.,Keskin, Mustafa Çağhan. “Bayezid Paşa: Vezir Entelektüel, Sanat Hamisi”, Osmanlı Araştırmaları 48 (2016): 1-37.,Keskin, Mustafa Çağhan. ‘Üzerime bir kubbe ve âsâr binâlar etmen’: Osmanlı Mimarlığında Açık Türbe Modası (1661-1763),” Osmanlı Araştırmaları Dergisi 55 (2020): 51-97.,Keskin, Mustafa Çağhan, “Bursa’da IV. Mehmed Sarayı”, Belleten 84 (2020): 585-622.,Keskin, Mustafa Çağhan “Atik Sinan: Mitler ve Gerçekler Arasında Bir Osmanlı Mimarı”, METU Journal of Faculty of Architecture 39 (2022): 75-104.,Kocaaslan, Murat. Kösem Sultan, Hayatı, Vakıfları, Hayır İşleri ve Üsküdar’daki Külliyesi. İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık, 2014.,Kumbaracılar, İzzet. “Türk Mimarları”. Arkitekt 02 (1937): 59-60.,Kütükoğlu, Mübahat S. XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000.,Kütükoğlu, Mübahat. Osmanlı’nın Sosyo-Kültürel ve iktisâdî Yapısı. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2020.,Mayer, Leo Aryeh. Islamic Archtitecs and their Works. Geneve: Imprimerie Albert Kündig, 1956.,Mustafa Nuri Paşa. Netayic ül-Vukuat Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi. Hazırlayan Neşet Çağatay. III-IV Cilt. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992.,Na‘îmâ Mustafa Efendi. Târih-i Na‘îmâ (Ravzatü’l-Hüseyn fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn). Hazırlayan Mehmet İpşirli. II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.,Na’ima Mustafa Efendi. Târih-i Na‘îmâ (Ravzatü’l-Hüseyn fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn), Hazırlayan Mehmet İpşirli. IV. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.,Na‘îmâ Mustafa Efendi. Târih-i Na‘îmâ (Ravzatü’l-Hüseyn fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn), Hazırlayan Mehmet İpşirli. VI. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.,Nayır, Zeynep. “Osmanlı Mimarlığında Sultan Ahmed Külliyesi ve Sonrası (1609-1690).” Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 1975.,Nirven, Nazım. İstanbul Suları. İstanbul: Halk Basımevi, 1946.,Orgun, Zarif. “Mimar Dalgıç Ahmed.” Arkitekt 03 (1941): 59-62.,Orgun, Zarif. “Hassa Mimarları.” Arkitekt 12 (1938), 333-342.,Parmaksızoğlu, İsmet. “Sultan Ahmed Camii Mimarı Sedefkâr Mehmed Ağa.” Kültür ve Sanat. 3 Cilt (1974): 32-39.,Refik, Ahmet. Türk Mimarları. İstanbul: Sander Yayınları, 1977.,Rycaut, Paul. The History of the Turkish Empire, from the Year 1623 to the Year 1677. London: J. M. for John Starkey, 1680.,Sakaoğlu, Necdet. Bu Mülkün Kadın Sultanları. İstanbul: Alfa Basım, 2015.,Selânikî Mustafa Efendi. Tarih-i Selânikî (1003-1008/1595-1600). Hazırlayan Mehmet İpşirli, II. Cilt. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1989.,Sönmez, Zeki, “Osmanlı Mimarisinin Gelişiminde Hassa Mimarlar Ocağı’nın Yeri, Örgütlenme Biçimi ve Faaliyetleri.”Osmanlı. X: 185-188. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.,Sönmez, Zeki: “Mimar Sinan ve Hassa Mimarlar Ocağı”, Mimar Sinan Dönemi Türk Mimarlığı ve Sanatı içinde 251-258. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1988.,Sönmezer, Şükrü ve Ateş, Aysu. “XVII. Yüzyılda Osmanlı Başkenti İstanbul’da Su ve Mimarinin Buluşması, Baş Aktörler ve Suyolu Yapıları.” 17. Yüzyıl Kültür ve Sanatı, Hazırlayan Nuri Seçgin ve Hanife Koncu içinde 663-699. İstanbul: DBY Yayınları, 2022.,Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmanî. Hazırlayan Nuri Akbayar ve Seyit Ali Kahraman. I. Cilt. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.,Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmanî. Hazırlayan Nuri Akbayar, Seyit Ali Kahraman. III. Cilt. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1996.,Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmanî. Hazırlayan Nuri Akbayar, Seyit Ali Kahraman. IV. Cilt. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.,Şenyurt, Oya. Osmanlı Mimarlık Örgütlenmesinde Değişim ve Dönüşüm. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2011.,Thys-Şenocak, Lucienne. Hadice Turhan Sultan Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadın Baniler. Hazırlayan Ayla Ortaç. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2009.,Topçu, Sultan Murat. Gücün Mimariye Yansıması Köprülüler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.,Turan, Şerafettin. “Osmanlı Teşkilâtında Hassa Mimarları”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 2 (1963): 152-252.,Uluçay, M. Çağatay. Padişahların Kadınları ve Kızları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1985.,Yazıcı, Nurcan. “Osmanlılar’da Mimarlık Kurumunun Evrimi ve Tanzimat Dönemi Mimarlık Ortamı.” Doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2007.,Yılmaz, Coşkun (Editör). İstanbul Kadı Sicilleri 50 Rumeli Sadâreti Mahkemesi 106 Numaralı Sicil (H. 1067- 1069 / M. 1656-1658). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür A.Ş Yayınları, 2019.,Yılmaz, Coşkun (Editör). İstanbul Kadı Sicilleri Bâb Mahkemesi 3 Numaralı Sicil (H. 1077 / M. 1666 – 1667. İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2011.,Yılmaz, Coşkun (Editör). İstanbul Kadı Sicilleri Eyüb Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 82 Numaralı Sicil (H. 1081 / M. 1670-1671). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2011.,Yılmaz, Coşkun (Editör). İstanbul Kadı Sicilleri, 51 İstanbul Mahkemesi 10 Numaralı Sicil (H. 1072-1073 / M. 1661-1663). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür A.Ş Yayınları, 2019.,Arşiv Belgeleri,Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İbnülemin Ensab (İE,ENB), 757. 25 Cemaziyelevvel 1067 (11 Mart 1657).,Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İbnülemin Tevcihat (İE.TCT), 151. 17 Rebiülahir 1078 (6 Ekim 1667).,Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İbnülemin Tevcihat (İE.TCT), 396. 8 Şevval 1083 (27 Ocak 1673).,Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d.), 776, 29 Zilhicce 1079 (30 Mayıs 1669).,Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d.), 4026, 29 Zilhicce 1078 (10 Haziran 1668).,Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d.), 7780, 29 Zilhicce 1077 (22 Haziran 1667). | |
| dspace.entity.type | Publication | |
| local.indexed.at | TRDizin |
Files
Original bundle
1 - 1 of 1
No Thumbnail Available
- Name:
- Maktûl Mimarbaşı Mustafa Ağa.pdf
- Size:
- 2.49 MB
- Format:
- Adobe Portable Document Format