Publication:
Ebeveynlik Motivasyonu ile Ahlaki Yargı Arasında Meta-İlişkisel Tehdit Hassasiyetinin Aracı Rolü

Simple item page
dc.contributor.authorTepe, Beyza
dc.contributor.authorCüre Acer, Sena
dc.contributor.institutionBahçeşehir Üniversitesi
dc.contributor.institutionBahçeşehir Üniversitesi
dc.date.accessioned2025-09-20T19:57:01Z
dc.date.issued2022
dc.date.submitted23.08.2022
dc.description.abstractEbeveynlik motivasyonu ile ahlaki hassasiyetin ilişkili olduğunu gösteren birçok çalışma mevcuttur. Mevcut çalışmalara göre yüksek ebeveynlik motivasyonu, yüksek ahlaki hassasiyet ile ilişkilidir, bunun arka planında bireylerin değerleri koruyan ve sürdüren bir topluma çocuk getirmeyi istemesi yatmaktadır. Alan yazındaki çalışmaları temel alan bu çalışmanın amacı ise Tepe ve Aydınlı Karakulak’ın (2019) önerdiği meta-ilişkisel tehdit kavramının (bireylerin ahlaki durumları bireysel düzeyde değil, toplumsal düzeyde düşünmeleri), bir kişilik özelliği olarak bu ilişkide aracı rol oynayıp oynamadığını incelemektir. Özellikle aile üyeleri ya da iç grup üyeleriyle kurulan sosyal ilişkiyi bozan (birlik motivasyonu ihlali, örneğin, annenin çocuğu ile ilgilenmemesi ya da iki kardeş arasındaki ensest ilişki) durumlara yönelik ahlaki yargının ebeveynlik motivasyonu yüksek bireylerde, toplumsal düzeyde yüksek meta-ilişkisel tehdit hassasiyeti ile ilişkili olacağı ve bunun da olumsuz ahlaki yargıyı yordayacağı beklenmektedir. Çalışmanın verileri (N =127), İstanbul’da bir vakıf üniversitesindeki öğrencilerden toplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre, birlik motivasyonu ihlaline yönelik ahlaki yargı ve ebeveynlik motivasyonu arasında toplumsal düzeyde meta-ilişkisel tehdit yatkınlığının aracı rolü olduğu tespit edilmiş, fakat bu aracılığın sınırda anlamlılık gösterdiği bulunmuştur. Bu çalışma, meta-ilişkisel tehdit algısı kavramını bireysel bir ölçüm olarak ahlak psikolojisi alan yazınına kazandırmanın yanı sıra, ebeveynlik motivasyonunun ahlaki yargıyı, toplumsal düzeyde meta-ilişkisel tehdit eğilimi vasıtasıyla yordayabileceğini önermektedir. Dolayısıyla ebeveyn olma halinin (olunmasa dahi) toplumsal düzeyde ahlak mekanizmasının sürmesindeki rolünü göstererek ahlak ve ebeveynlik ilişkisine yönelik farklı bir bakış açısı kazandırmaktadır. Kısaca kişilerin yüksek ebeveynlik motivasyonuna sahip olmaları, onların ahlaki ihlallerde toplumsal düzeyde meta-ilişkisel tehdit algılamaları ile ilişkilenmekte ve bu durum da katı ahlaki yargı ile ilişkilenmektedir. Bu çalışmanın bulguları, ilişki düzenleme kuramı, ilişki motivasyonları, sosyal muhafazakarlık ve yaşam tarihi stratejisi üzerinden ele alınmış ve tartışılmıştır.
dc.identifier.doi10.26650/SP2021-852548
dc.identifier.endpage131
dc.identifier.issn2602-2982
dc.identifier.issue1
dc.identifier.startpage105
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.14719/4777
dc.identifier.volume42
dc.language.isotr
dc.relation.journalPsikoloji çalışmaları (Online)
dc.subjectPsikoloji
dc.subjectAile Çalışmaları
dc.titleEbeveynlik Motivasyonu ile Ahlaki Yargı Arasında Meta-İlişkisel Tehdit Hassasiyetinin Aracı Rolü
dc.typeResearch Article
dcterms.referencesAlexander, R. D. (1987). The biology of moral systmes. New York: Aldine de Gruyter.,Chakroff, A. ve Young, L. (2015). Harmful situations, impure people: An attribution asymmetry across moral domains. Cognition, 136, 30-37. https://dx.doi.org/10.1016/j.cognition.2014.11.034,Curry, O. S. (2016). Morality as Cooperation: A problem-centred approach. T.K. Shackelford ve R. D. Hansen (Ed.). The evolution of morality (s. 27-51) içinde. Springer International Publishing.,de Waal, F. B. M. (1996). Good natured: The origins of right and wrong in humans and other animals. Cambridge, MA: Harvard University Press.,Doğruyol, B., Alper, S. ve Yilmaz, O. (2019). The five-factor model of the moral foundations theory is stable across WEIRD and non-WEIRD cultures. Personality and Individual Differences, 151, 109547.,Dungan, J. A., Chakroff, A. ve Young, L. (2017). The relevance of moral norms in distinct relational contexts: Purity versus harm norms regulate self-directed actions. PLoS One, 12, e0173405. https:// dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0173405,Dunkel, C. S., Gladden, P. R. ve Mathes, E. W. (2016). Sex differences in moral reasoning: The role of intelligence and life history strategy. Hum Ethol Bull, 31, 5-16.,Eibach, R. P. ve Mock, S. E. (2011). The vigilant parent: Parental role salience affects parents’ risk perceptions, risk-aversion, and trust in strangers. Journal of Experimental Social Psychology, 47, 694–697. http://dx.doi.org/10.1016/j.jesp.2010.12.009.,Eibach, R. P., Libby, L. K. ve Ehrlinger, J. (2009). Priming family values: How being a parent affects moral evaluations of harmless but offensive acts. Journal of Experimental Social Psychology, 45(5), 1160-1163.,Fessler, D. M. T. ve Haley, K. J. (2003). The strategy of affect: Emotions in human cooperation. P. Hammerstein (Ed.), Genetic and cultural evolution of cooperation (s. 7-36) içinde. Cambrigde: MIT Press,Figueredo, A. J., Vásquez, G., Brumbach, B.H., Schneider, S.M., Sefcek, J.A., Tal, I., Hill, D., Wenner, C.J. ve Jacobs, W.J. (2006). Consilience and Life History Theory: From genes to brain to reproductive strategy. Developmental Review, 26, 243- 275.,Fiske, A. P. (1992). The four elementary forms of sociality: Framework for a unified theory of social relations. Psychological Review, 99, 689-723. http://dx.doi.org/10.1037/0033-295X.99.4.689,Fiske, A. P. (2011). Metarelational models: Configurations of social relationships. European Journal of Social Psychology, DOI: 10.1002/ejsp.847,Gilead, M. ve Liberman, N. (2014). We take care of our own: Caregiving salience increases out group bias in response to out-group threat. Psychological Science, 25, 1380–1387. http://dx.doi. org/10.1177/0956797614531439.,Giner-Sorolla, R. ve Chapman, H. A. (2016). Beyond purity: Moral disgust toward bad character. Psychological Science, 28, 80-91. DOI: 10.1177/0956797616673193,Gladden, P. R. ve Cleator, A. M. (2018). Slow life history strategy predicts six moral foundations. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 9, 43-63.,Gladden, P. R., Welch, J., Figueredo, A. J. ve Jacobs, W. J. (2009). Moral intuitions and religiosity as spuriously correlated life history traits. Journal of Evolutionary Psychology, 7(2), 167-184.,Graham. J., Haidt. J., Koleva. S., Motyl. M., Iyer. R., Wojcik. S. ve Ditto. P. H. (2012). Moral foundations theory: The pragmatic validity of moral pluralism. Advances in Experimental Social Psychology. 47, 55–130. https://dx.doi.org/10.1016/B978-0-12-407236-7.00002-4,Graham, J., Haidt, J. ve Nosek, B. A. (2009). Liberals and conservatives rely on different sets of moral foundations. Journal of Personality and Social Psychology, 96, 1029-1046. http://dx.doi. org/10.1037/a0015141,Haidt, J., Koller, S. H. ve Dias, M. G. (1993). Affect, culture, and morality, or is it wrong to eat your dog? Journal of Personality and Social Psychology, 65, 613-628. http.//dx.doi.org/10.1037/0022- 3514.65.4.613,Hayes, A. F. (2012). PROCESS: A versatile computational tool for observed variable mediation, moderation, and conditional process modeling. http://afhayes.com/introduction-to-mediation moderation-and-conditional-process-analysis.html adresinden alınmıştır.,Hofer, M. K., Buckels, E. E., White, C. J., Beall, A. T. ve Schaller, M. (2018). Individual differences in activation of the parental care motivational system: An empirical distinction between protection and nurturance. Social Psychological and Personality Science, 9(8), 907-916.,Horberg, E. J., Oveis, C., Keltner, D. ve Cohen, A. B. (2009). Disgust and the moralization of purity. Journal of Personality and Social Psychology, 97, 963–976. http://dx.doi.org/10.1037/a0017423,Kenny, D. A. (2017). MedPower: An interactive tool for the estimation of power in tests of mediation [Computer software]. https://davidakenny.shinyapps.io/MedPower/ adresinden alınmıştır.,Kerry, N. ve Murray, D. R. (2018). Conservative parenting: Investigating the relationships between parenthood, moral judgment, and social conservatism. Personality and Individual Differences, 134, 88-96.,Nesse, R. M. (2001). Evolution and the capacity for commitment. New York: Russell Sage Foundation.,Parkinson, M. ve Byrne, M. J. R. (2017). Judgments of moral responsibility and wrongness for intentional and accidental harm and purity violations. The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 71(3), 1-12. http://dx.doi.org/10.1080/17470218.2016.1276942,Pianka, E. R. (1970). On r- and K-selection. American Naturalist, 104, 592-596.,Rai, T. S. ve Fiske. A. P. (2011). Moral psychology is relationship regulation: Moral motives for unity, hierarchy, equality, and proportionality. Psychological Review. 118, 57-75. http://dx.doi.org/ 10.1037/a0021867,Rai, T. S. ve Fiske, A. P. (2012). Beyond harm, intention, and dyads: Relationship regulation, virtuous violence, and metarelational morality. Psychological Inquiry, 23, 189-193.https://dx.doi. org/10.1080/1047840X.2012.670782,Rottman, J., Kelemen, D. ve Young, L. (2014). Purity matters more than harm in moral judgments of suicide: Response to Gray (2014). Cognition, 133, 332-334. http://dx.doi.org/10.1016/j. cognition.2014.06.008,Rushton, J. P. (1985). Differential K theory: The sociobiology of individual and group differences. Personality & Individual Differences, 6, 441-452.,Sabo, J. S. ve Giner-Sorolla, R. (2017). Imagining wrong: Fictitious contexts mitigate condemnation of harm more than impurity. Journal of Experimental Psychology: General, 146, 134-153. http:// dx.doi.org/10.1037/xge0000251,Shweder, R. A., Much, N. C, Mahapatra, M. ve Park, L. (1997). The “Big Three” of morality (autonomy, community, divinity) and the “Big Three” explanations of suffering. A. Brandt ve P. Rozin (Ed.), Morality and health (s. 119-169) içinde. New York: Routledge.,Simpson, A. ve Laham, S. M. (2015a). Different relational models underlie prototypical left and right positions on social issues. European Journal of Social Psychology, 45, 204-217. https://dx.doi. org/10.1002/ejsp.2074,Simpson, A. ve Laham, S. M. (2015b). Individual differences in relational construal are associated with variability in moral judgment. Personality and Individual Differences, 74, 49-54. https://doi. org/10.1016/j.paid.2014.09.044,Simpson, A., Laham, S. M. ve Fiske, A. P. (2016). Wrongness in different relationships: Relational context effects on moral judgment. The Journal of Social Psychology, 156, 594-609. http://dx.doi. org/10.1080/00224545.2016.1140118,Sunar, D. (2009). Suggestions for a new integration in the psychology of morality. Social and Personality Psychology Compass, 3(4), 447-474.,Sunar, D., Cesur, S., Piyale, Z. E., Tepe, B., Biten, A. F., Hill, C. T. ve Koç, Y. (2020). People respond with different moral emotions to violations in different relational models: A cross-cultural comparison. Emotion, 21(4), 693–706.,Tepe. B. ve Aydinli-Karakulak. A. (2019). Beyond harmfulness and impurity: Moral wrongness as a violation of relational motivations. Journal of Personality and Social Psychology, 117(2), 310- 337. doi:http://dx.doi.org/10.1037/pspi0000169,Uhlmann, E. L., Pizarro, D. A. ve Diermeier, D. (2015). A person-centered approach to moral judgment. Perspectives on Psychological Science, 10(1), 72-81.,Vezzali, L., Brambilla, M., Giovannini, D. ve Colucci F. P. (2017). Strengthening purity: Moral purity as a mediator of direct and extended cross-group friendships on sexual prejudice. Journal of Homosexuality, 64, 716-730. https://dx.doi.org/10.1080/00918369.2016.1196998,Vonasch, A. J., Reynolds, T., Winegard, B. M. ve Baumeister, R. F. (2018). Death before dishonor: Incurring costs to protect moral reputation. Social Psychological and Personality Science, 9(5) 604-613,, http://dx.doi.org/10.1177/1948550617720271.,Wagemans, F. M. A., Brandt, M. J. ve Zeelenberg, M. (2018). Disgust sensitivity is primarily associated with purity-based moral judgments. Emotion, 18, 277-289. http://dx.doi.org/10.1037/emo0000359,Yalçındağ, B., Özkan, T., Cesur, S., Yilmaz, O., Tepe, B., Piyale, Z. E., Biten, A. F. ve Sunar, D. (2017). An investigation of moral foundations theory in Turkey using different measures. Current Psychology, 38(2), 440-457.,Yilmaz, O., Harma, M., Bahçekapili, H. G. ve Cesur, S. (2016). Validation of the moral foundations questionnaire in Turkey and its relation to cultural schemas of individualism and collectivism. Personality and Individual Differences, 99, 149-154.,Young, L. ve Saxe, R. (2011). When ignorance is no excuse: Different roles for intent across moral domains. Cognition, 120, 202-214. http://dx.doi.org/10.1016/j.cognition.2011.04.005
dspace.entity.typePublication
local.indexed.atTRDizin

Files

Original bundle

Now showing 1 - 1 of 1
No Thumbnail Available
Name:
Ebeveynlik Motivasyonu ile Ahlaki Yargı Arasında Meta-İlişkisel Tehdit Hassasiyetinin Aracı Rolü.pdf
Size:
536.21 KB
Format:
Adobe Portable Document Format
Download

Collections

TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu