Joseph Conrad’ın Altın Ok ve Halide Edip Adıvar’ın Handan isimli eserlerinde “Yeni Kadın”

Abstract

Joseph Conrad’ın Altın Ok ve Halide Edip Adıvar’ın Handan isimli eserlerinde 19. yüzyıl sonu Avrupa ve Geç Osmanlı toplumlarında kadının rolü ve kadın öznenin kurgulanması açısından dikkat çekici benzerlikler vardır. Hem Rita hem de Handan onları obje olarak algılayan ve buna göre davranan toplumlarda kendilerini müstakil özneler olarak tesis etmekte zorluk çekerler. “Yeni Kadın” olarak bireysel kimliklerini vurgulamak isteyen Rita ve Handan, çoğunluğun takip ettiği yoldan çıkarak kadınları ötekileştiren ataerkil yapılara açık bir şekilde meydan okurlar. Yine de, toplumlarının onlara dayattığı geleneksel kadın rolleri ve arzu ettikleri otantik, sabit olmayan kimlik arzuları arasında sıkışıp kaldıkları için içsel çalkantı hissederler. Rita görece olarak daha fazla kendi seçimleri doğrultusunda yolunu çizebilirken, Handan kurtuluşu ancak ölümde bulur. Bu anlamda Handan, kendini yetersiz ve çaresiz bir kurban olarak görmeyi bırakıp, kendini bütünüyle kabul edip saygı duymasını mümkün kılacak hayati değişim sürecini gerçekleştiremez. Bu makalede, Rita ve Handan karakterlerinin temsil ettiği “Yeni Kadın” tiplemesi karşılaştırmalı bakış açısıyla incelenerek, bu kişilerin dönemlerinin baskın cinsiyet normları ve söylemlerini ne ölçüde içselleştirip, bunlara ne ölçüde meydan okudukları tartışılacaktır.