Kent makroformunun dönüşümünde ulaşımın rolü ; Pendik örneği

Abstract

Gelişmekte olan ülkelerde kentleşme ekonomik ve sosyal değişimin etkin bir eğilimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal, ekonomik ve fiziksel katmanların tüm özgün niteliklerinin bir araya gelmesiyle oluşan kentler, karmaşık ve insan faktörü nedeniylede yaşayan, hareket eden organizmalardır. Gelişme yönünde yapılan müdahaleler doğayı tüketerek yapay çevreye dönüştürmektedir. Kent biçiminin -kent içi ulaşım teknolojisinin gelişimi koşutundakontrolsüz biçimlenişi sonucu karşı karşıya kaldığı bu durum; nüfus-erişilebilirlik ilişkisi, kentin (sıçramalar yapamadan) yayılması, kent içi toplu ulaşımın yetersizliği, mesafeye bağımlı zaman-mekân ilişkisi vb. sorunlar yaratmaktadır. Günümüzde kentlerin fiziksel yapısı çözümlenmeyi bekleyen diğer bir sorunu oluşturmaktadır. Kendi içinde oldukça fazla takadan meydana gelen bu yapı genel manada arazi kullanış ve makroform olarak ikiye ayrılabilir. Diğer bir ayrımda ise makroform başlığı, sınırlar ve büyüklük bakımından değerlendirmeye alınmıştır. Bu tez kapsamında ulaşım ve kent makroformunun etkileşimi, kavramsal ve tarihsel açıdan karşılaştırmalı bir yöntemle ele alınarak, kent biçiminin yaya ölçeğinden günümüz metropolüne kadar geçirdiği evreler çalışmada kuramsal örnekler eşliğinde incelenmiştir. Teorik incelemenin ardından pratik olarak İstanbul’un Pendik İlçesi konu edilmiştir. Pendik’in makroform gelişimi, kentte yer alan ulaşım yatırımları üzerinden incelenmiş, kentin tarihi ve güncel haritaları kullanılarak, ulaşım ve makroform dönüşümünün etkileşimi ortaya konulmuştur. Yapılan değerlendirme ile kentin gelecek bazlı gelişme senaryoları ve planlanan yeni yatırımların kent bütününü nasıl etkileyeceği yönünde Pendik’in stratejik planına katkı sağlayacak verilere ulaşılmıştır.

Urbanization is an important consequence of social and economic change in developing countries. Cities consist of social, economic and physical layers which have their unique qualities. For this reason, they are very complex structures. Interventions which take place to support the development is exhausting the nature and transforming it into an artificial environment. This situation which is a consequence of uncontrolled development of urban macroform (along with under developed city transportation technology) creates problems such as population accessibility, sprawling of the city (without any step changes), insufficient mass transportation and time-space (location) relation dependency on distance. Another issue facing the cities is the physical structure that comprised of a huge amount of layers in itself. The physical structure is divided into macroform and landuse. In this study, the physical structure has been examined as macroform and land use in general, Additionally, the physical structure has been evaluated seperately in terms of its limit sand size under the title of macroform. Within the scope of this thesis, the interaction of transportation and urban macroform has been discussed by a comparative method in conceptual and historical perspectives. Phases of urban structure from pedestrian scale to current metropolis have been examined with theoretical examples. After theoretical studies, Pendik district in İstanbul has been practically examined. Macroform development in Pendik has been examined through transportation investments and the interaction of transport and transformation macroform has been presented by using historical and current maps of the city. Based on the assessment made, some data that will contribute to the strategic plan of Pendik have been reached such as; how future city transportation scenarios and the new investment plans will affect the whole city.